खोटाङमा जातीय भेदभाव अन्त्यका लागि सञ्जाल निर्माण

दसैं आउछ जान्छ्  तर  दशा कसैलाई पनि नअाअोश् !

टिका लाइन्छ ,खस्छ तर भागय कसैको पनि न्खसोश !

जमरा लाइन्छ सुक्छ  तर कसैको खुशी न्सुकोश !

पिङ खेलिन्छ चुडिन्छ  तर  सम्बन्धको डोरी कसैको न्चुडियोश !

देश बिदेश जहाँ जस्तो अवस्थामा हुनु हुने सम्पूर्ण मित्रहरु ,पाठकहरु,

बलग भिजिटरहरुमा बिजया दश्मीको मंगलमय शुभकामना !!!

गोपाल सिवा  

बिभेद बिरुद अभियान 

alldalit.blogspot.com

खोटाङ । ०७१ असोज १४ गते

जातीय भेदभाव तथा छुवाछूत अन्त्यका लागि दलित सम्बद्ध संघसंस्थाको पहलमा खोटाङमा असोज १३ गते जिल्ला सञ्जाल निर्माण भएको छ ।

नेपालमा जातीय भेदभाव तथा छुवाछूत ऐन कार्यान्वयन भइसके पनि कार्यान्वयन नभएको र कारवाही गर्ने निकाय फितलो भएको भन्दै स्थानीयस्तरदेखि सामाजिक कुरीति, रीतिरिवाज र चालचलनलाई अन्त्य गर्न सघाउ पुर्‍याउने उद्देश्यले सञ्जाल गठन गरिएको जनाइएको छ ।

नेपाल राष्ट्रिय दलित समाज कल्याण संघ जिल्ला शाखाको संयोजनमा भएको सञ्जाल गठनको क्रममा दलित मुक्ति मोर्चाका केन्द्रीय सदस्य प्रकाश तोलाङे संयोजक रहेको ९ सदस्यीय समिति गठन गरिएको सञ्जालका सदस्य दीपक ठटालले बताए । सञ्जालको सदस्यहरूमा नेपाल पत्रकार महासंघ, स्थानीय रुपाकोट रेडियो र हलेसी रेडियोका प्रतिनिधि/सञ्चारकर्मी समेत सम्मिलित छन् ।

दलित भएकै कारण सामाजिक, आर्थिक, राजनीतिक अधिकारबाट वञ्चित हुनुपर्ने अवस्था हालसम्म पनि कायम रहेको र यस्ता विभेद अन्त्य गर्न स्थानीयस्तरदेखिनै लागि पर्नुपर्ने सञ्जालको उद्देश्य रहेको छ । दलित भएकै कारण कोठा नपाइने, दलितको नाममा आउने समावेशी अधिकारहरूमा गैरदलितले हस्तक्षेप गर्ने तथा अन्य विविध कुराहरूमा दलितहरूले थिचोमिचो सहनुपर्ने वाध्यताको अन्त्य गर्न सञ्जाल गठन गरिएको नेपाल राष्ट्रिय दलित समाज कल्याण संघका केन्द्रीय सदस्य चर्चबहादुर विश्वकर्माले बताए ।

बेलकोट गाविसका गाउँलेले सामूहिक जमरा राखे

नुवाकोट: यस वर्षको बडादसैँको जमरा बेलकोट गाविसको वडा नं ३ मा रहेको निरञ्जना भगवती मन्दिरमा ब्राह्मण, क्षेत्री,  मिजार, विश्वकर्माले संयुक्त रूपमा जमरा राखेर उमारिरहेका छन्। यस वर्ष मन्दिरमा एक सय ६० परिवारले सामूहिक जमरा राखेका छन् । बेलकोटगढीमा रहेको मन्दिरमा बाहुनदेखि दलितसम्मको जमरा राखिएको पूजा सञ्‍चालन समितिका अध्यक्ष कालीबहादुर तिवारीले बताए। 'पुस्तौदेखिको चलनअनुसार गाउँलेले सामूहिक जमरा राखेका हुन्”, अध्यक्ष तिवारीले भने 'जमरा राख्दा यो जात ऊ जात भन्‍ने चलन छैन।'

 

सामूहिक जमरा राख्ने परम्पराले गाउँमा जातीय विभेद कम गराउन भूमिका खेलेको दलित अधिकारकर्मी बद्री मिजारले बताए। सामूहिक जमराको परम्परा मन्दिरमा पृथ्वीनारायण शाहको पालादेखि रहँदै आएको बताइन्छ। शाहको पालादेखि नै मन्दिरमा बडादसैँ र अन्य पर्व पूजा सञ्चालनका लागि गुठीको व्यवस्था गरिएको छ।  तर आजभोलि गुठी जग्गाबाट कुतबाली उठ्न छाडेपछि पूजा सञ्चालनमा निकै कठिनाई पर्दैआएको गाविसका निवर्तमान गाविस अध्यक्ष वासुदेव कडुवालले बताए।

सात परिवारले गाउँ छोडेपछि गाउँ नै सुनसान

पछिल्लो समय बिज्ञान प्रबिधिको विकाससंगसंगै मानिसलाई देउता भुत प्रेत प्रति विश्वास घट्दै गएको छ । तर आज भोलीकै कुरा हो नेपालको सुदुरपश्चिमको पहाडी जिल्ला बझाङको एक गाउँमा भुतले सताएर एक गाउँ नै बिस्थापित भएको छ । जिल्लाको स्याडी गाविसको वडा न. ९ बेडकोल्लामा रहेको दलित बस्तीमा रात भरी भूतले घरमा आई ढोका ढक ढक गर्ने रुने चिच्याउने भए पछि  गाउँका ७ परिवार गाउँ नै छोडेर गएका छन् । सात परिवारले गाउँ छोडेपछि  गाउँ नै सुनसान भएको छ ।

 २०६७ जेठमा गरिबीका कारण सोही गाउँका बिरजित कामी र उनका भाई गगन कामीको मिलेमतोमा बिरजितकी श्रीमती झाक्री कामी सहित आफनै परिबारका सात जनाको एकै पटक हत्या गरेका थिए । हाल बिरजित र उनका भाई गगन जिल्ला कारागारमा सजाय भोग्दै आएका छन् । गाउँलेहरु आफ्नो घर छोडी भारतको पिथौरागड तिर लागेका स्थानियहरुले बताएका छन् ।

 यद्यपी स्थानिय एक देबताले भबिस्यबाणी गर्दै उता बस्तीमा नबस्न भनेको थियो तर उनिहरुले नमाने पछि यस्तो घटना भएको स्थानिय बासीको भनाई छ ।

बायकाँडाको ५०० दलित खाद्यान्न अभावको मारमा परे

जाजरकोट,   असोज १३ गते  । जिल्लाको उत्तरी क्षेत्रमा रहेको भगवती गाविस–४ बायकाँडाको दलित बस्तीमा एक महिनादेखि खाद्य सङ्कट भएको छ । 

दलित समुदायको मात्र बसोबास रहेको बायकाँडामा खेतीयोग्य जमिन अभाव छ । चारैतिर पहाडले घेरिएकोे भिरालो पाखोबारीमा अन्न उत्पादन नहुँदा विपन्न समुदाय बर्सेनि खाद्य अभाव भोग्न बाध्य छन् ।

अहिले यहाँका ९२ घरधुरीका ५०० दलित खाद्यान्न अभावको मारमा परेका हुन् । उनीहरूको घरमा अन्नको दाना पनि छैन । वल्लोपल्लो गाउँका व्यापारीबाट मासिक पाँच प्रतिशत ब्याज बुझाउने सर्तमा ऋण लिएर बजारको चामल किनेर जीवन निर्वाह गर्नु परेको स्थानीय तेजबहादुर विकले बताउनुभयो । 

गाउँमा खाद्य अभाव भएपछि बजारको मोटो चामल पनि प्रतिकिलो ७० रुपैयाँमा किन्न उनीहरू बाध्य छन् । सरकारी अनुदानको चामल यहाँका बासिन्दाले चाख्न नै पाउँदैनन् । यहाँका बासिन्दा ५ घण्टा हिँडेर चौकास्थित डिपोमा चामल लान जाँदा सधैँ रित्तो हात फकिर्नु परेको विकले गुनासो गर्नुभयो ।

“खाद्य संस्थानले डिपोमा पठाउने चामल बीचमै हराउँछ । गरिबले देख्नसमेत पाउन्नौँ । हुनेखाने र व्यापारीले एकमुष्ट किन्दिन्छन् । हामीले उनैसँग किन्नुपर्छ”–उहाँले भन्नुभयो । पाखोबारीमा लगाएको अन्नबालीले एक महिना पनि खान नपुग्ने र आम्दानीको अन्य कुनै स्रोत नहुँदा यस बस्तीको जीवन कष्टकर भएको कर्णबहादुर कामीले बताउनुभयो । 

उहाँका अनुसार यहाँको आम्दानीको मुख्य स्रोत डोल्पाका लेकमा यार्सा टिपेर बेच्ने र भारतका विभिन्न सहरमा मजदुरी गरेर कमाएको रकम मात्र हो । यसबाटै अन्नपानीको जोहो हुँदै आएको थियो । तर यो वर्ष यार्चा टिप्न गएका खाली हात फकिर्एपछि झन् अप्ठ्यारो परेको छ कामीकोे दुखेसो छ । 

बस्तीमा सरकारी सेवाका नाममा दलित प्राथमिक विद्यालय मात्र छ । उक्त विद्यालयमा समेत पूर्वाधार नहुँदा समस्या भएको गुनासो आएको जिविसका प्राविधिक पृथ्वीबहादुर बोहोराले जानकारी दिनुभयो । दलितहरू सरकारी सेवासुविधाबाट वञ्चित बन्दै आएको उहाँको भनाइ छ । खाद्य अभाव भएपछि यहाँका अगुवाले खाद्य संस्थानसँग तत्काल २०० क्विन्टल चामल माग गरेका छन् । संस्थानले चालु वर्षमा त्यस क्षेत्रमा ढुवानी कोटा सकिएकाले दलित बस्तीमा ढुवानी अनुदानको खाद्य पु¥याउन नसकिने जनाएको छ । रासस