दृष्टिीबिहीन गायिका भावना परियार सडकमै सिमित हुन बाध्य

रश्मी थापा- बिभेद बिरुद्ध अभियान - पौष १४- व्यस्त सडक किनारमा मन हर्ने कर्णप्रिय र मर्मस्पर्शी गीत गुञ्जिरहँदा अनायसै व्यस्त बटुवाका पाइला रोकिन्छन्। सवारी साधनका ब्रेक लाग्छन्। दृष्टिविहिनको गुञ्जिएका मिठा स्वरले बटुवाका मन त्यसैत्यसै छोइदिन्छ। कतिपय रोकिएर एक टकले सुनिरहन्छन्। कतिपय भन्ने गर्छन् “आहा! कति मिठो स्वर ?हेर्ने दृृष्टि नभएर के भयो त? आकर्षक प्रतिभाका धनी रहेछन।” केही रुपिया दिएर गन्तव्यतिर लाग्छन्। कोहि सुनेरै अघाउँदैनन् कोही वास्तै गर्दैनन्। र पनि परवाह हुदैन सडक किनारमा बसेर आफ्ना कोकिल कण्ठले गीत गाउदै जीवनयापन गर्ने प्रतिभाशाली दृष्टिविहीन गायकगायीकालाई।

कतिपय दृष्टिविहिन काठमाडौको व्यस्त सडक छेउमा गीत गाएर बटुवालाई मनोरञ्ज प्रदान गर्छन्। तर उीहरुको आफ्नै जीवन भने कष्टकर छ। यो ती कलाकारको कथा हो। जो दृष्टिविहनि भएकै कारण प्रतिभा भएर पनि सडक पेटीमै गीत गाएर जिविकोपार्जन गर्न बाध्य छन्। संसार हेर्ने आँखा नहुदा कतिपय अवस्थामा घरपरिवारबाट पनि अपहेलित यी दृष्टिविहीन केवल बाटोमा बसेर गीत गाउने मात्र हैन, मौका पाए गीतसंगीतकै क्षेत्रमा आफ्नो पहिचान बनाउन चाहन्छन् र देशको लागी केही गर्न चाहन्छन्।

काठमाडौको न्युरोड गेटपेटीमा गीत गाउंदै गर्दा भेटीइएकी पाल्पाकी दृष्टिीबिहीन गायिका भावना परियार १३ वर्ष अघि संगित सिक्नको लागी राजधानी आइन सानैदेखी गाउंघरमा हुने मेला महोत्सबहरुमा गीत गाउने उनलाई दृष्टिबिहीन व्यक्तिहरुका लागी काम गर्ने एक संस्ताले संगित सिकाउने चाँजोपाँजो मिलाइदिने भएपछि २०६० सालमा राजधानी हानिएकी उनीले जम्मा ६ महिनासम्म संगित सिकिन त्यतिबेला समय थप गरेर अझै सक्निे मन थियो ।

तर मिलेन त्यसपछी सँस्थामै आबद्ध भएर विभिन्न कार्यक्रमहरुमा गीत गाउने गर्न थालियो उनी भन्छिन । लोक गीतको पारखी उनीले २०६४ सालमा आफ्नै शब्द सँगित र आवाजमा रहेको एकल लोक गीत रेकर्ड गर्नका लागी एक व्यक्तिलाई पैसा पनि दिइन तर केही समयपछी उनको पैसा लिएर बेपत्ता भएपछी भने भावनाको आफ्नै गीत रेकर्ड गराउने धोको अधुरो नै रहन पुग्यो।

गीत रेकर्ड गर्नको लागी जम्मा पारी राखेको पैसा पनि फसेपछी मन मरेर आयो गीत रेकर्ड गरेर एल्बम बजारमा ल्याउनेबारे त्यसपछि सोच्न सकिन उनले दुःखी हुँदै भनिन “गरीब र असाहायलाई जताबाट पनि धोका हुँदो रहेछ अहिले सम्म कसैले पनि गीत रेकर्ड गर्न हामी सहयोग गर्छौ भन्ने पनि कोही पनि भेटिएको छैन कसैको सहयोग पाए गीत रेकर्ड गर्न मन छ कसैको साथ र सहयोग बिना त रहर भएर पनि केही गर्न नसक्ने रहेछ” अरुले आफ्नो स्वरको प्रसंशा गरेको सुन्दा निकै गौरव लाग्छ। तर बाटेमा बसेर गीत गाएर गौरव पनि कसरी गर्ने?

कमजोर आर्थिक अवस्थाका कारण एल्बम तयार पार्न नसक्दा अवसरको अभावमा काठमाडौको सुन्धारा र रत्नपार्क तथा ललितपुरको विभिन्न ठाउँहरुमा बुेर गीत गाउन बाध्य छिन्। त्यसो त उनी आफुलाई सम्झने विभिन्न संघसंस्था तथा स्कुलका कार्यक्रममा गएर पनि गीत गाउछिन।

११ वर्षको उमेरमा आँखा पाक्ने रोेग उपचार गर्न नसक्दा दृष्टि गुमाउन पुगेकी उनले अब आफुले फेरी संसार हेर्ने ज्योति पाउने आशा मारिसकेकी छिन्। उनका आमाको सानै उमेरमा मृत्यू भयो भने वुवाले पनि अर्की आमा ल्याएर आफुहरुको वास्तै गनै छोडेपछि आफ्नो दुखको दीन सुरु भएको बताउने उनी आफ्नो स्थितीप्रति भने कहिले पनि बिचलित भइनन जति दुख परे पनि सहनैपर्ने हो उनी भन्छिन । सहीरहेकै छु यसरी गीत गाउन थालेको १०र १२ वर्ष भयो सडक पेटीमा बसेर ग्ीत गाएको पैसा त खान र कोठा भाडा तिर्नै ठिक्क हुन्छ ।

बाचा त गरेँ मैले रुन्न भनेर उस्को यादमा अब पागल हुन्न भनेर ,,,रत्नपाक्र्रमा यस्तो गीत गाएर बटुवारुलाई आकर्षित पार्ने झापाकी ३४ बर्षिया लिला दाहालको पनि, सपना छ आफ्नै गित रेर्कड गर्ने अनि रेडियोमा बजाउने। मिठो स्वरकी धनी उनको ,अञ्जु पन्त मन पर्ने गायीका हुन्। “अञ्जु पन्तको जस्तो स्वर नभए पनि गीत गाएर रेडीयोमा बजाउने रहर छ । कतैबाट स्पोन्सर पाइयो भने गीत रेकर्ड गरेर रेडियोमा बजाउने मन छ” उनले सुनाइन। गीत गाउनेक्रममा उनले एक बर्ष गायन प्रशिक्षण पनि लिएकी छन। जन्मदै दृष्टिविहिन उनको आखाँको उपचारै नहुनेभए पछि निराश छिन्।

उनी जिल्लामा हुने दृष्टिविहिनको कार्यक्रमहरुमा सहभागी हुने गर्थिन। गीत गाउन हिँडने क्रममा नेपालका चितवन , मोरङ,गोरखा ,कास्की रुपन्देहीलगायत विभिन्न जिल्ला र भारतको दाजिर्लिङसम्म पुगेकी उनी २०७० सालमा पोखरा जानेक्रमममा भेट भयो लमजुङका अर्का दृष्टिविहिन कलाकार विष्णु परियारसँग। भेट भएको एक महिना भित्रै विवाह पनि भयो। अहिले छोरा विकल्प २ वर्षको भयो।

अन्र्तजातिय विवाह गरेका कारण माइतिमा आवतजावत नै छैन। तर पनि जिन्दगी त चलेकै छ उनी सन्तुष्टि व्यक्त गर्छिन।“ अर्का दृष्टिविहीनको साथ छ खुशी नै छु” अब छोरा पनि छ मन बुझाउनलाई उनी भावुक हँदै भन्छिन । बिहानै उठ्नु अनि खाना खाएर झोलामा साउन्ड सिस्टम बोकेर छोरालाई हातमा डोराएर कहिले रत्नपार्क त कहिले जमललगाएतका ठाउँमा गीत गाउन निस्कनू ।

उनीहरुको दिनचर्या बनेको छ । “छोरा सानो भएकाले गारो छ सगै लिएर हिड्नुपर्छ,। बाहिरको कार्यक्रममा पनि हिँड्न पाएका छैनौँ” लिला भन्छिन। उनको श्रीमान विष्णु पनि सँगै गीत गाउछन । उनी १३ वर्षको हुदाँ टाइफाइट बिग्रिएर आँखासमेत गुमाउन पुगेकका उनको उपचार गर्ने खर्च अभावका कारण आँखा गुमाउन बाध्य भए। त्यसपछिको दिनमा दाजुभाइको व्यवहार बाट दिक्क भई काठमाडौ आएको उनी बताउँछन ।

सरकारले पनि हामीजस्तो व्यक्तिहरुको लागी भनेर कुनै रोजगारको व्यवस्था गरेन र जिवीकोपार्जनका लागी अरु विकल्प नभएका कारण मन नभए पनि हामी सडकमा बसेर गीत नाउन बाध्य छौ कहिले काँही लगातार गीत गाइरहँदा घाँटीमा समस्या हुन्छ अनि गीत गाउन नसके भोकै भइन्छ । उनले पिडा र सपना एकै चोटी सुनाए “गीत गाएर उठेको रकम खान बस्नै नपुग्ने जस्तो हुन्छ, साथमा भएको छोरालाई कसरी पढाउने भन्ने चिन्ताले खान्छ, स्पोन्सर पाए त पढाउन हुन्थो , ठुलो मान्छे बनाउन हुन्थ्यो”।

वौद्धको सडक छेउमा गीत गाउँन व्यस्त दुई कलाकारको पनि लगभग उस्तै छन कथा अनि सपान। कपनस्थित दृष्टिविहिन संगित कला केन्द्रबाट दृष्टिविाहिन तथा शारीरिक रुपमा अशक्त बालबालिकाहरुको सहयोगार्थ बाटोमा गीत गाउन थालेको बताउँछन सिन्धुपाल्चोकका दृष्टिविहीन कलाकार स्पन्दन नेपाल।

५ बर्ष अघि ब्रेन ट्युमरकको कारण आँखाको ज्योती गुमाएका उनले आफन्तको सहयोगमा स्नातक तहसम्म पढ्ने मौका पाए र त्यसपश्चात उक्त संस्थामा आबद्ध भई विभिन्न सांगितिक mप्रश्तुती दिएका छन् । एक दृष्टिबीहिन भएपछी एक वर्षे गायन प्रशिक्षण लिएर गीत गाउन थालेको बताउने उनको मन पर्ने गाएक स्व. अरुण थापा तथा स्वरुपराज आचार्य हुन आर्थिक समस्या र मौका तथा उचित प्रशिक्षण लिन नपाएकको कारण आफुहरु संधै ओझेलमा परेको उनको गुनासो छ ।

आँखामा समस्या आएपछि बाट गीत गाउन थालेको हँु ।मौका पाए गीत रेकर्ड गर्ने चाहना त छ तर चुनौति धेरै भएकाले गारो छ । उनी सँगै गीत गाउने अर्का झापाली दृष्टिविहिन कलाकार हेम नेपालले भने २ वर्ष अघि आफ्नै संगितमा ४ वटा आध्निक गीत समावेश गरेर एल्बम निकललेका रहेछन,गाएक तथा संगितकार शिलाबहादुर मोत्तलानले एरेन्ज गरेको उक्त एल्बम २००० प्रति बिक्री भयो र अब भिडियो बनाउने चाहना छ । “यदी कहींकतबाट सहयोग मिल्यो भन”े, उनले आफ्नो इच्छा सुनाए।

जन्मदै दृष्टिविहिन उनी गीत गाउनुभन्दा अघि दृष्टिविहिनहरुले बनाएको अगरबत्ति बेच्ने काम गर्थे भने हाल सँस्थाको बालकालिकालरुका निम्ती सहयोग जुटाउन विभिन्न ठाउँमा गीत गाउछन। यो भन्दा अघि १४ वटा जिल्लाहरुमा गीत गाएको छु। अहिले पनि विभिन्न स्कुलहरुमा आउनप्र¥यो भनेर बोलाउँछ। कहिलेककाही रेष्टुरेण्टहरुमा नि बोलाउछन । उनले सुनाए ।