हेलो गणतन्त्रबादीहरु हो, के दलित अझै मान्छे होइन ? - बिशाल चनार

विभेद बिरुद्ध अभियान - फागुन १२, हाम्रो समाजमा अझै पनि सामाजिक भेदभाव छ । माथिल्लो जातिले तल्लो जातिको मान्छे भनेर पशुजन्य व्यबहार गरिरहेका छन् । आखिर जात भनेको के हो ? के यो सामाजिक अपराध होइन ?

हामी दलितहरु आज जातीय छुवाछूतको शिकार बनेका छौँ । हाम्रो देशको संविधान दलितहरूको लागि एक कागजमा मात्र सिमित छ । दलितहरूको मुख्य बिकासको बाधक भनेको छुवाछूत हो । त्यसैले हामी आफ्नो अधिकारको लागी निरन्तर आवाज बुलन्द गर्नुको बिकल्प छैन ।

जातपात र छुवाछूतको इतिहासलाई केल्याउदा २५ सय बर्ष देखि यो जघन्य प्रथा चल्दै आइरहेको छ भने नेपालको सन्दर्भमा १४३६ मा जयस्थिती मल्लको शासनकालमा यसले कानुनी रुप पाएको देखिन्छ । त्यसपछि जंगबहादुर राणाले शासनसत्ता हत्याएपछी १९१० मा जारी मुलिकी ऐनले छुवाछूतलाई लिखित रुपमा नेपालको कानुनमा दर्ज गरेको पाइन्छ ।

पछि सन १९६९ मा संयुक्त राष्ट्र संघको महासभाले छुवाछूत लगायत समाजमा ब्याप्त बिधमान भेदभाव उन्मुलन गर्ने महासन्धि पारित गरयो । जसमा नेपालले १९७१ जनवरी ३० मा हस्ताक्षर गर्यो । २०२० को मुलुकी ऐनले छुवाछुत अस्विकार गरयो । कानुनी रुपमा छुवाछूतको अन्त्य भएको ५४ बर्ष भयो तर हाम्रो समाज अझै रुपान्तरण भइसकेको छैन ।भनिन्छ, गणतन्त्र नेपालमा जनताले हरेक अधिकार प्रयोग गर्न काफी स्वातन्त्र छ । बोल्न स्वातन्त्र छ । हिड्डुल गर्न स्वातन्त्र छ । तर यो समाजले किन आज दलितहरुलाई सार्वजनिक स्थलहरुमा रोक लगाइरहेको छ । दलितहरुले मन्दिर भित्र छिरेको निहुँमा कुटिनु परिरहेको छ । पानी पधेरो छोएको निहुँमा गाउँ निकाला गरिएको छ ।

दलितले बनाएको मूर्तिलाई ढोग्ने, पुज्ने तर उसैलाई मन्दिर भित्र जान नहुने यो कुन धर्म हो ? दलितले छुदा अपबित्र हुने यो कुन भगवान हो ? के दलितको भगवान छैन ? इश्वर छैन ? के दलित मान्छे होइन ? उसको सीप चल्छ, श्रम चल्छ, जवानी चल्छ तर पानी चल्दैन किन ? हामीले छोएको पानी नचल्ने हो भने यी खोलानाला हामीले सवै छोएका छौँ । यो समुन्द्र छोएका छौँ । यो हावापानी, यो हिमाल पहाड सवै छोएका छौँ । नछोएको केही छैन ।

यो युग हाम्रो हो । जताततै हाम्रो साम्राज्य छ । भनेको होइन, दलितले छोएको अपबित्र हुन्छ भनेर ? यो अपबित्र संसारमा कसरी बाचेका छौ ? जताततै दलितले छोएको छ । हामीले दान गरेको रगतले तिम्रो जिवनको ढुकढुकी चलिरहेको छ । अब के भन्छौ ? यो बिज्ञानको युग हो, कुनै जरजर दास युग होइन ।

हे दलित गण ! भुरे टाकुरे राज्यकालमा पनि हामी मान्छे जस्तै भएनौं समाजको लागि । राणा कालमा त झन दलितलाई पशु भन्दा निच व्यवहार गरियो र हामीलाई दमन गर्न लिखित कागजी कानुनै पारित गरियो । पन्चायत वा प्रजातन्त्रमा पनि हाम्रो हालत खासै गतिलो भएन । अहिले गणतन्त्र नेपालमा पनि हाम्रो जीवन नर्कमै छ समाजको लागि । हाम्रा छोरीचेलीहरु बलत्कृत हुन्छन् । समाजले मौन समर्थन दिन्छ अपराधीलाई । अब हाम्रो लागि नयाँ समाज निर्माणको महाअभियानमा लाग्नुको बिकल्प छैन । जुन समाजमा मान्छेले मान्छेलाई मान्छेकै रुपमा व्यवहार गरोस ।