पानी नपाएर रातभरि भोकै सुते मलिक परिवार

सिरहा ,साउन १८, विभेद विरुद्ध अभियान ।सिरहा जिल्ला धनगढी गाविस वडा नं. ३ स्थित नयनपुरमा दुई चार दलित समुदाय बस्छन्। दीपक मलिक, जो पानी थाप्न इनार गएको निहुँमा गैरदलितबाट आक्रमणमा परे। उनीमाथि गत शनिबारमात्र होइन, पटक–पटक यस्तो हुने गरेको छ।

स्थानीय तथा दलित अगुवाका अनुसार गत वैशाख ४ गते पनि यस्तै घटना भएको थियो। इलाका प्रहरी कार्यालय धनगढीको टोली सामुन्ने इनारमा पानी थाप्न गएको निहुँमा मलिकमाथि गैरदलितको गाउँ उर्लिएको थियो।

त्यसबेला प्रहरी हेरेनहरै भएको थियो। धनगढी–५ का दलित अगुवा रामचन्द्र राम (चमार) दीपक मलिकमाथि भएको आक्रमणबारे प्रत्यक्ष निगरानी गरिरहेका छन्। सेतोपाटीसँग कुरा गर्दै उनले दलितमाथि गैरदलितले गरेको आक्रमणबारे राज्यको निकायले गर्ने न्यूनतम कारबाही पनि नभएको बताए।

‘बेलुका ७ बजे नै इलाका प्रहरी कार्यालय धनगढीको टोलीलाई बोलाएँ, तर प्रहरी अर्को गाउँमा घटना भएको छ भनेर आएन,’ रामचन्द्रले भने, ‘अहिले पनि प्रहरी टोली जान मानिरहेको छैन।’

इनारबाट पानी ल्याउन नपाउँदा दीपकको परिवार आइतबार राति भोकै बस्यो। बालबालिका पनि भोकै बसे। पानी थाप्न जान खोजेको निहुँमा दीपककी आमा प्रमिला मलिकमाथि आइतबार हातपात र आक्रमण भयो। आफूमाथि आक्रमणको प्रयास भएको बताए। थप आक्रमण हुनसक्ने बुझेर दीपक घरबाहिरै बसे। 

दीपक मजदुरीका लागि प्रायः घरबाहिरै हुन्छन्। उनी बाँसको टोकरी बनाउने काम गर्छन्। दीपकका बाबु कुलकिल, दाजुभाउजु र छोराछोरीसहित १०/११ जनाको परिवार छ। उनीहरू सबै मजदुरीबाट भएको आम्दानीले पालिन्छन्।

दीपक बसेको क्षेत्रमा ट्युबेल चल्दैन। इनार पनि विस्तारै सुक्दै गएको छ। वर्षौंदेखि दीपकको परिवार छिमेकीबाट यसरी नै पिल्सिँदै आएका छन्। ‘भाँडो लिएर गएपछि अर्कैले पानी थापिदिन्थे, त्यसबापत पैसा तिर्नुपर्छ,’ रामचन्द्र भन्छन्, ‘यो यस्तो ठाउँ हो, जहाँ दलित भएकै कारण पानी किनेर खानुपर्ने बाध्यता छ।’

दीपकको परिवारलाई अहिले पनि छिमेकीको घरबाट पानी थाप्न समस्या परिरहेको छ। तर प्रहरी त्यस्ता व्यक्तिहरू पहिचान गरेर कारबाही गर्न त परै जाओस्, घटनाबारे जानकारी नै नभएको बताउने गरेको छ। ‘राति ११ बजे घटना भएको रहेछ, त्यतिबेला म अर्कैतिर झगडा भइरहेको केसमा गएको थिएँ,’ इलाका प्रहरी कार्यालय धनगढीका प्रहरी नायब निरीक्षक श्यामकिशोर यादव भन्छन्, ‘ढिला भएपछि मैले रामचन्द्रजीलाई मिलाउँदै गर्न भनेको थिएँ।’

दीपक मलिकको घरछेऊ क्षेत्री र जनजाति समुदाय छन्। उनीहरूले वर्षौंदेखि डोमहरूमाथि पानीको निहुँमा दुर्व्यवहार गर्दै आएका छन्। गत १६ गते महानायक राजेश हमाल पुग्दा गैरदलित खनिएका थिए, त्यतिबेला पनि प्रहरीले चासो दिएको थिएन।

पूर्व क्षेत्रीय प्रहरीले धनगढीमा भइरहेको घटनाबारे अहिलेसम्म जानकारी नभएको बताएको छ। पूर्व क्षेत्रीय प्रहरी प्रमुख माधवप्रसाद जोशीले धनगढी गाविसमा भएको घटना सम्बन्धमा थाहा नभएको प्रतिक्रिया दिए। ‘धनगढी गाविसमा भएको घटना पुरानो हो, राजेश हमाल आउँदा हामीलाई यस्तो हुन्छ भनेर त्यै पुरानो घटना दलितले निकालेका हुन्,’ जोशीले भने, ‘अहिले केही पनि भएको होइन, हुँदै नभएको घटनामा म कसरी बोलुँ?’

यसैबीच प्रमुख जिल्ला अधिकारी मानबहादुर विश्वकर्माले सेतोपाटीसँग कुरा गर्दै आफू जिल्ला बाहिर रहेको भन्दै प्रहरीलाई घटनास्थल गएर बुझ्न अह्राएको बताए। ‘म काठमाडौंमा छु। घटनास्थलमा प्रहरीलाई जान भनेको छु। घटनाका बारेमा मलाई धेरै जानकारी छैन’, उनले भने।

सेतोपाटी बाट