समयको चेपुवामा परेका हाम्रा दिदीबहिनीहरु -गोपाल शिवा

वैदेशिक रोजगार विभागले प्रकाशित गरेको तथ्यांक अनुसार वैदेशिक रोजगारमा जाने महिलाहरूमा सबैभन्दा धेरै सिन्धुपाल्चोकका रहेछन । झापा र मोरङ दोश्रो र तेश्रोमा महिलालाई वैदेशिक रोजगारमा पठाउने जिल्लामा रहेछ । मकावानपूर, काभ्रे, काठमाडौ चौथो, पाँचौ र छैठौ जिल्लामा पर्दो रहेछ भने महिला कामदार पठाउने जिल्लामा नुवाकोट सातौ, सुनसरी आँठौ, इलाम नवौ र दोलखा दशौ जिल्लामा रैछन । यसका आल्वा विभिन्न नाकाको प्रयोग गरी रोजगारका लागि भारत तथा अवैधरुपमा खाडीमुलुक जाने महिला र बालबालिकाको संख्या प्रत्येक वर्ष बढ्दै गएको पाईएको छ । देशमा रोजगारी नहुँदा एवं घरको आर्थिक जिम्मेवारी पुरुषले मात्र सम्हाल्नुपर्ने सोचमा परिवर्तन हुनथाले सँगै रोजगारीका लागि स–साना बालबच्चालाई छाडेर विदेसिने महिलाको सङ्ख्यामा पनि हजारौको संख्यामा वृद्धि हुन थालेको छ । परिवार र बच्चाको उज्ज्वल भविष्यको सपना बोकेर विदेशिने नेपाली महिलाले दिन प्रतिदिन बढ्दो छन् । फलस्वरूप स्वदेशबाट घरेलु कामदारको रूपमा जान नपाएपछि अचेल महिलाको ठूलो समूह भारतको बाटो हुँदै अबैध रुपले बैदेशिक रोजगारमा खाडीमुलुक जानेको संख्या प्रत्येक वर्ष बढ्दै गएको पाईएको छ ।
जसको एउटा गतिलो उदाहरण पछिल्लो दश दिन भित्र पटकपटक गरि भारतको नयाँदिल्लीबाट झन्डै १०० जना जति नेपाली चेलीहरुको उद्धार गरिनु बाट प्रस्ट छ । नेपालले घरेलु कामदार पठाउन रोक लगाएपनि दलालहरुले चोरबाटो बाट दुबई, इराक, कुवेत ,ओमन, साउदी जस्ता खाडी देशमा पठाउने क्रम अझै रोकिएको छैन भने यो एउटा गतिलो प्रमाण हो। दिल्ली पुर्‍याएकाहरु मात्र होइन भारतका बिभिन्न सहरमा यसरि पुर्‍याएका र आफु पुगेकाहरु महिनौंसम्म निजी घर र होटलमा राख्ने , यौन शोषण गर्ने , बेचबिखन गर्ने अझै पनि हजारौको संख्यामा छन भनेर सहजै अनुमान गर्न सकिन्छ ।
हाल सम्मको आंकडा र कारण अनुसार विदेश जानुको प्रमुख कारण आर्थिक समस्या नै बुझिएको छ भने यसरि विदेशिने महिला मध्ये अधिकांश दलित, जनजाति तथा विपन्न परिवारका छन , विपन्न तथा सुकुमबासी बस्तीका महिलाहरू छन जसको मूल समस्या गरिबी नै रहेको छ । यसका आलावा पारिवारिक हेलाहोचो, सौताका दबाव, सौतेनी बाबुआमाको दुर्व्यवहार, प्राकृतिक प्रकोपमा अभिभावक गुमाउनु परेको पिडा र जिम्मेवारीको बोझ संगै थपिएको आर्थिक सम्श्याका कारण सजिलै दलालको फन्दामा फसेर अवैधरुपमा कामका लागि भारत हुँदै खाडी पुग्दै आएको पाइएको छ । तर नयाँदिल्लीबाट उद्धार गरिए पछि मोरंगकी एक चेलीले दिल्ली महिला आयोगलाई आफु यसरि आउनु पर्ने कारण खुलाउदै पत्रमा आफुलाई श्रीमानले सौता हाले पछि इराकमा ३ बर्ष देखि कार्यरत गाउकी लक्ष्मी आन्टी संगको कुराकानी गरेर आफ्नो ५ बर्षिय छोरीको जिम्मेवारी र भविष्यको लागि मजदुरी गर्ने आफ्ना आमा बुवा संग छोरी छोडेर आन्टीको सल्लाहा अनुसार आफु इराक जान भनेर आन्टीले दिएको दिल्ली पहाडगंजको होटलको ठेगाना सम्म आफै २५ दिन अघि आइपुगेको मात्र होइन आफु जान पाउनु पर्ने माग समेत उल्लेख गरिन्।
महिलाहरूलाई स्वरोजगार तर्फ लैजान असमर्थ स्थानीय निकाय र राज्यको नालायकीपनका कारण बेरोजगारले थिलथिलिएका हजारौ नेपाली चेलीहरु अभावग्रस्थ हुन पुगेर आत्महत्याको तहमा पुगेका पछि 'मर्ता क्या नही करता' भनेरै आफै चुनौती मोल्दै यसरि दलालले दिएको भारतका बिभिन्न शहरहरुको होटल र अखडामा आफै सुम्पिन पुगेका छन्।थाहा छैन नयाँदिल्लीबाट उद्धार गरिए पछि मोरंगकी चेलीले बकपत्र पढेर बिना योजना, बिना पूर्वाधार बेरोजगारी र अभाव ग्रस्थ जनतालाई अब कुनै पनि नेपालीले बैदेशिक रोजगारमा जान पर्दैन भनेर झुठो आस्वाशन फलाकन तैयार हुने र अब स्वदेशमै रोजगार दिने भनेर प्रलोभन देखाउन नारा फलाकने नेता र राज्य संयन्त्रहरुलाइ के अनुभव भयो होला ?
अर्को तिर सरकारले नयाँ घरेलु कामदार महिलालाई कडाइ गरे संगै पुराना कामदारलाई श्रम स्वीकृति दिन छाडे पछि कुवेत सहित खाडीमुलुकमा रोजगारीका लागि आएका नेपाली चेलीबेटीहरु स्वदेशमा आफन्तको मृत्यु हुँदासमेत र्फकन नसक्ने अवस्थामा पुगेका छन् ।कुवेतमा घरेलु कामदारको रुपमा कार्यरत ३० / ४० हजार भन्दा बढी नेपाली दिदीबहिनीहरु छन र जसमा पुनः श्रम स्वीकृति नहुने समस्याले हजारौ घर जान रोकिएका छन भनेर तथ्यहरु सार्वजनिक भए संगै यसै साता जिफन्ट सपोर्ट ग्रुप कुवेतले घरेलु कामदारले विदामा घर गएर फर्कन पाँउनु पर्ने माग गर्दै कुवेत स्थित नेपाली दुताबासमा ज्ञापनपत्र बुझायो । जिफन्ट कुवेतद्वाराआजोजित राजदूत मार्फत प्रधानमन्त्रीलाई ज्ञापन पत्र बुझाउने कार्यक्रममा कुवेतमा कार्यरत सयौं घरेलु महिला तथा पुरुष कामदारहरुको उपस्थिति रहेको थियो । घर जाने समय पुगेको बर्षौ हुदा पनि फर्किन नपाउने पीरले घर जान नपाएका दिदीबहिनीहरुले कार्यक्रमा एकै बोलीमा कोरश गर्दै भने सरकार कि त हामीलाई देशमा रोजगार देऊ कि श्रम स्वीकृति दिएर काम गरेर खान देऊ ।
समृद्धिको सपना बोकेर अघि बढेको सरकारले थाहा छैन स्वदेशमै कसरि कहिले रोजगारीको बाताबरण सृजना गर्छ तर यति कुरा चै के स्पस्ट छ भने जवसम्म राज्यले उद्योग खोलेर स्थानीय तहमा रोजगारी दिदैन, तबसम्म नेपालका युवा युवती बेरोजगार नै हुन्छन् र बैदेशिक रोजगारका क्रममा खाडीमा गएर घरेलु काम गर्न बाध्य हुन्छन् । यसरि बाध्य भई खाडीमुलुकमा रोजगारीका लागि आएका नेपाली दिदीबहिनीहरु माथि सरकारले थप प्रतिबन्ध लगाएर आखिरी कहिले सम्म यसैगरी घर परिवारदेखि टाढा बस्न बाध्य पार्ने ? घरायसी काममा सरकारले श्रम रोकेको लगभग तिन वर्ष भइसक्यो । देशको सरकार, पत्रकार, बुद्धिजीवी, समाजसेवी, राजनीतिक दल, एनआरएन, नेपाली दूतावास, संघसस्था, मानवअधिकार सबैलाई राम्रोसित थाहा छ कि खाडीमुलुकमा लाखौ घरायसी कामदारहरुका रुपमा कार्यरत नेपाली दिदीबहिनीहरु छन् भनेर फेरी बाध्यताले परदेशिएका हाम्रा दिदीबहिनीहरु घर फर्कन नपाएको चित्कार सुनेर पनि समस्याहरु सम्बोधन गर्न ,बैदेशिक रोजगारलाई सुरक्षित बनाउन, खाडी मुलुकहरुमा कार्यरत पुराना घरेलु महिला कामदारहरुलाई श्रम स्वीकृति दिन पर्छ कि बैकलिप आधार दिन पर्छ भनेर सामुहिक माग किन उठेंन ? अभियान किन चलेन ? बाध्यताले परदेशिएका हाम्रा दिदीबहिनीहरुको समयको चेपुवामा परेको चित्कार सुनेर पनि समस्याहरु सम्बोधन गर्न प्रयासहरु किन भएनन् ?
अन्त्यमा, रोग लाग्यो भन्दैमा घाँटी नै काटेर फाल्नु भन्दा रोगको निराकरणतिर सरकारको ध्यान जान जावोस । स्वदेशमा आफ्ना सन्तानलाई रुवाएर विदेशमा अरुका सन्तान खुशी बनाउदै घर ब्यबहार चलाई रहेका, बर्षे देखि घर फर्कन नपाएको दिदीबहिनीहरुलाइ पुनः श्रम स्वीकृति दिने गरि स्वदेश फर्कने या देशमै केहि गर्न सक्ने वातावरण बनाउन बेलैमा सरोकारवाला सवैमा सोच आओस ।