जातपातको अबधारणा मान्छेको हो,धर्मलाई दोष किन ?-खुशी पाठक

विभेद बिरुद्ध अभियान - असोज ८ - जातपातको अबधारणाले आफ्नो वजन त्यतिखेर गुमायो जब समाजमा प्रवेश गरेर यसले बिकृतीहरुलाई अङ्कमाल गर्‍यो । हिन्दु धर्मलेनै सुरु गरेको यो दार्शनिक अबधारणाले हिन्दु धर्मलाईनै बिकृतीहरुको संसारमा डुबायो। आजकोको संसारको सन्दर्भमा बिस्तृत बिबेचना गर्नु जरुरी छ । आधुनिक युगमा आइपुग्दा समेत जातमा अल्झिएर लड्ने नेपाली समाज माथी उठ्न सकिरहेको छैन । विशेष गरि जातपातको जन्म दिने र आज सम्म पनि स्याहार सुसार गर्न तल्लिन हिन्दु धर्म सम्प्रदायका मानिसहरु रहेका छन । यो एउटा बिकृती हो । समाज लाई चारैतिरबाट जेलिएर रहेको कुसस्कार नै हो।

आधुनिक युगमा अबतारित भएका विभिन्न विद्वान ,नैतिकवानहरु पनि जातपात को कुरामा सधै असहमत रहेको पाइन्छ । महात्मा गान्धी जस्ता महान पुरुस जातपातको शब्द पनि सुन्न चाहदैनथे,विश्व कवि रबिन्द्रनाथ ठाकुरको विश्वकोषमा जातपात को अबधारणा कता हराएको छ कता,स्वामी बिबेकानन्द भन्नुहुन्छ हे हिन्दु तिम्रो धर्म भान्सा घरमा छ र तिमिले त्यो सर्बब्यापी भगवान लाई आफ्नु भात पकाउने भाडोमा नजर बन्द गरेर राखेका छौ।

कर्म अनुसार पैदा हुने जातपात सृष्टि मा जहाँ पनि छ।युरोप होस या अमेरिका, अफ़्रिका,वा एसिया नै किन नहोस।हामिले जातपात लाई दिने मान्यता नै सत्यको रुप हो भने,जस्तो कि हिन्दु समाज मा दिइन्छ।अरु बिकसित रास्ट्रहरुले कुनै किसिम को बिकास नै नगर्नु पर्ने नि!जातपात को मान्यता जस्तो हिन्दु समाज मा प्रचलित छ

अबस्य पनि सत्यको अंस होइन । जातपात सामाजिक बिकृती मात्र हो।यस सृष्टि बिचित्रता ले गर्दा जातपातले स्थान ओगटि रहेको छ । परापुर्बक काल देखिनै अयोग्य राजाको छोरोले राजकिय सम्मान छोड्न सकेन,अयोग्य ब्राह्मण पुत्रले कुनै मेहनत नै नगरी प्राप्त हुने दान रासी लाई त्याग्न सकेन।यसरी नै आफ्नो काम लाई सहि तरिकाले अङ्गाल्न नसक्ने हरुको भिड लाग्यो।यसरी ब्राह्मण ,क्षेत्री बैस्य शुद्र जात हरु सीप तथा बिचार हरुको मनोदशा बुझाउने स्तर हुनुपर्नेमा जन्मले निर्धारित गर्ने योग्यताको केन्द्र हरु हुन पुगे।

बिकृतिको सुरुवात भयो ,हुदा हुँदै बिकृतिको गगनचुम्बी पर्बत नै खडा भैसकेको छ।समय बित्दै जान थाल्यो एउटा बिकृतिले अर्को बिकृतिलाइ जन्म दिन थाल्यो ।छुवाछूत यिनै अन्धबिस्वास बाट उब्जिएको अर्को बिकृती हो।विश्व मै मानव को जात भनेको नारी र पुरुष हो।यो त एउटा भनाइमा मात्र सिमित रहेको छ।समान मौलिक हक अधिकार को हिस्सेदार स्त्री जातिलाइ त्यही बिकृतिले केबल सन्तान उत्पादन गर्ने कुनै खास जात नभएको बर्ग को रुपमा स्थापित गरेको छ।

यो दोस हामी सबैको दोस हो। बेद, रामायण ,उपनिषद्, महाभारत जस्ता ग्रन्थ हरु तयार पार्ने हिन्दु समाज..आजको हिन्दु समाजले जातपात को रुढीबादी बिकृतिलाइ समातिराख्न सुहाउदैन।जातपात को अबधारणा यहि बिकृतिकै रुपमा अल्झिरह्यो भनी धर्मको पनि कुनै अस्तित्व रहदैन।

जातपात ,छुवाछूत ,मेरो धर्म मात्र धर्म हो अरुको धर्म बकवास !यी यस्ता अनगिन्ती अबधारणा हरु नै धर्म मा देखा परेका बिकृती हरु हुन।सन्सार मै हिन्दु धर्म मा झै महान बिचार हरु सिकाउने अरु धर्म छैनन तर रुढीबादिले भने हिन्दु धर्मलाइ छोड्न सकेन भने एउटा अभिलाषा को रुपमा मात्र परिचित हुन जान्छ।हिन्दु धर्म लाई प्रेम गर्ने हरुलाई चुनौतिको विषय बनेको छ। यस धर्म को पबित्र स्वरुपलाइ परिबर्तित बनाउन।

हिन्दु धर्म मानव लाई विश्व मानव को रुपमा रुपान्तरित गर्न खोज्दछ तर रुढीबादले एउटा साधरण मानव पनि हुन दिदैन।रुढीबाद कुनै एउटा धर्म अथवा चलन नै होइन यो त अज्ञानताको उपज र सामाजिक बिसङ्गती मात्र हो।

रुढीबादी लाई सनातन धर्म को रुप दिइयो हिन्दु धर्म मा।जब कुनै समाज अथवा रास्ट्रमा बिबेकसिल मानिस हरुको नितान्त अभाव हुन्छ त्यहा पाख‍न्डि हरुको भिड हुन्छ।सनातन धर्मको नाउमा रुढीबादी धर्मको प्रचार प्रसार हुन गयो।पाखन्ड हरुको शासन यस्तो चल्यो कि कन्चनमय हिन्दु धर्म बिकृतिको आक्रमण ले घाइते बनायो।ब्राह्मण वाद भनेकै रुढीबाद हो।जसको बिरुद्ध भगवान बुद्द्ले ठुलो धार्मिक क्रान्ति चलाउनु भयो।बुद्द्ले दिनु भएको धर्म नैतिकता ले भरिपूर्ण भएको धर्म हो।

बुद्द्को दर्सन एउटा प्राबिधिक मार्ग् हो जहाँ धेरै कुरा गरिदैन तर थाहै नपाइ परम गन्तव्य मा पुगिन्छ।बुद्द्को भासामा पाखन्ड लाई ठाँउ छैन।कतिपय मानिस हरु उनिहरुको हरेक काम ढोग तथा छलकपटका स्वार्थमय हुन्छन। तर यसलाई पनि अहिले विसंगतिपूर्ण बनाइदैछ |शान्तिको प्रतिक मानिने बुद्धको मुर्ति छेउमा बसेर असान्ती मार काट भैरहेको छ |यो आधुनिक धर्ममा देखिएको ठुलो समस्या हो |

जातपात सृष्टि मा निहित अबधारणा हो।जन्मले कसैको जात निर्धारण गर्दैन।ब्राह्मण क्षेत्री बैस्य सुद्र कोहि जन्मिएर आउनी ब्यक्ति हरु होइनन।त्यसैले पनि होला भगवान बुद्द्ले जात्पात को घोर बिरोध गर्नु भएको।धर्म को अन्तर्ध्यान को कथा सिर्जना गरेको पाइन्छ।

धर्मलाइ जोगाउन खोज्दा समाजमा धेरै बिकृती हरुको सिर्जाना हुन पुग्यो बाल बिबाहको प्रथा चल्यो,बहु बिबाह को प्रचलन ले स्थान ओगटयो,बिधवा बिबाह को प्रथा मा रोक लगायो अनि सति जाने अमानुसिक प्रथा सुरु गर्यो।यो रुढीबाद कै कारणले छुवाछूत जस्तो जघन्य सामाजिक बिकृतिको जन्म भयो हिन्दु धर्म सिदान्त र उच्च्तम बिचार को उद्गम स्थान हो भने अर्को तिर अ्मानबिय सस्कार हरुको सागर पनि हो।यहि कुसंस्कार हरुको सागर को नाम हो रुढीबाद।

धर्म र जातजातिको नाउमा कसैमाथी पनि तुच्छ व्यबहार नगरौ।धर्ममा जेलिएका युगौ युग देखिका कुसंस्कार को बिरोध अनि सुधार को आह्वान गरौ । जात जातिको नाउमा बिद्रोह सिर्जना गरेर ठुलो भैदैन । जुन जुन धर्म माने पनि धर्म आफ्नो ठाँउ मा रहन्छ धर्मका सबै बिचार सिद्धान्त हरुलाइ मनन गर्नै पर्छ भन्ने छैन।धर्म लाई बलियो बनाउन धर्मावलम्बी हरुले नै सुधार्नु पर्छ । धर्मका अबधारणा हरुलाइ संसोधन गर्न डराउनु पर्ने कुनै कारण नै छैन किन कि भगवान ले बिज्ञान र प्रबिधी लाई यस धर्तीमा पठाएको कारणनै हो बिकृती हरुको पहाड लाई भत्काउन । हामिलाइ डर के को जब कि आधुनिक ठुला ठुला धर्मका प्रबर्तक हरु नै हाम्रै समर्थनमा सहभागी रहन्छन्।

धर्ममा केहि बन्देज र सिमाहरु पक्कै हुन्छन | जुनसुकै धर्म भनेको पनि अनुसाशनको सिमा निर्धारण गर्ने मध्यम मात्र हो |तर यसलाई अलिकति टाठा बाठा र समाजमा अलिकति हैसियत भएकाले समाजको सुरुवात तिरनै आफ्नो हातमा लिएका थिए र धर्मको नाममा सासन गरिरहेका थिए र अहिले पनि छन् |तर कुनै पनि धर्म मानिस र समाजको बिरोधमा हुदैन बिपक्षमा हुदैन |धर्मले मान्छेलाई फरक रुपमा हेर्दैन | यो त धर्मको नाममा भरमा फैलाउने हरुले गरेको एउटा अन्याय मात्र हो |