प्रथम दलित सगरमाथा अाराेही विजय घिमिरे विश्वकर्माकाे अनुभव

विभेद बिरुद्ध अभियान - भदौ २- विजय घिमिरे दलित समुदायको तर्फबाट सगरमाथा आरोहण गर्ने प्रथम व्यक्ति हुन् । उनले १० बर्ष लामो समय लगाएर आफ्नो सगरमाथा आरोहण गर्ने सपना अघिल्लो महिना मात्र पूरा गरेका छन् । उनको सगरमाथा यात्रा २०७४ जेठ ८ गते अर्थात मे २२ मा सम्पन्न भएको हो । विजय घिमिरे दलित समुदायको तर्फबाट सगरमाथा आरोहण गर्ने प्रथम व्यक्ति हुन् । उनले १० बर्ष लामो समय लगाएर आफ्नो सगरमाथा आरोहण गर्ने सपना अघिल्लो महिना मात्र पूरा गरेका छन् । उनको सगरमाथा यात्रा २०७४ जेठ ८ गते अर्थात मे २२ मा सम्पन्न भएको हो ।

सोलुखुम्बु जिल्लाको गार्मा गाविसमा वि.सं २०४७ मा जन्मिएका विजय घिमिरेले आफ्नो सगरमाथा आरोहणको सपना पुरा निकै लामो सङ्घर्ष गर्नुपर्याे। तर यो नै उनको अन्तिम सपना भने होइन । आकंक्षाहरु त थपिइ नै रहन्छन । घिमिरे अब केही बर्षमा नै दलित समुदायकी महिलालाई पनि सगरमाथा आरोहण गराई सँगै आफूले पनि पुःन सगरमाथा आरोहण गर्ने योजना बनाएका छन् । लामो समय देखि पर्यटन क्षेत्रमा जोडिएका घिमिरे सगरमाथा आरोहण गर्ने आफ्नो सपना पूरा गर्नको निम्ति निकै सङ्घर्ष गर्नुपर्यो । राज्य पक्षबाट निरन्तर सहयोगको निम्ति आग्रह गर्दा पनि उनलाई सहयोग प्राप्त हुन सकेन । सगरमाथा आरोहणमा जाने निश्चित नै भएपश्चात् आफूलाई राज्यपक्षबाट नेपालको झण्डा र ब्यानर मात्र सहयोग भयो । नेपाल सरकार अन्तरगतको राष्ट्रिय दलित आयोग पनि आफूलाई सहयोग गर्न तयार नभएको घिमिरेको अनुभव छ । यद्यपि उनलाई नेपालमा दलितको लागि काम गर्दै आएका केही संस्थाहरुले भने सक्दो सहयोग गरे । यस मध्ये सोलुखुम्बु विश्वकर्मा समाज र एकीकृत विश्वकर्मा सेवा समाज  लगायतका संस्थाहरु अगाडि आउँछन् । अन्य सहयोग व्यक्तिगत सहयोग नै हो । राज्यले राज्यकोषसँग प्रत्यक्ष जोडिएका केही व्यक्तिहरुलाई सगरमाथा आरोहणकै निम्ति ३ करोड सम्म रकम निकासा गरेको कुरा नजिकबाट नियालेका घिमिरे राज्य पक्षबाट आफुप्रति भएको दुव्र्यवहार प्रति निकै नै असन्तुष्ट छन् । विगत लामो समयदेखि ट्रेकिङ गाईड र क्लाइम्बरको रुपमा काम गर्दै आएका घिमिरेका अनुसार एक पटक सगरमाथा आरोहणको क्रममा करिब ३०–४० लाख रकमको आवश्यकता पर्छ । त्यति ठूलो रकम सगरमाथा आरोहणको क्रममा ज्यानलाई जोखिममा राखेर जुटाउनु मध्यम र निम्न आय भएका परिवारको निम्ति आफैंमा निकै नै गाह्रो कार्य हो ।

विल्डिङ कन्स्ट्रक्सनको क्षेत्रमा ठेकेदारको रुपमा समेत काम गर्दै आएका घिमिरेले भू–कम्पको समयमा सहुलियत रुपमा स्थानीयको घर बनाउने क्रममा पनि केही रकम सङ्कलन गर्न सफल भएका थिए । उक्त रकम अहिले सगरमाथा आरोहणको निम्ति मुख्य मेरुदण्ड बन्न पुग्यो ।सङघर्षपुर्ण यात्रामा घिमिरे ःविजय घिमिरेको यात्रा निकै नै सङ्घर्षपूर्ण छ । ऊहाँ दलित समुदायको लागि मात्र नभएर सम्पूर्ण नेपाली युवाहरुको निम्ति आगामी दिनमा मार्गदर्शकको भूमीका निर्वाह गर्नुहुनेछ । सेतोघर सँगको कुराकानीको क्रममा पनि उनले अब आगामी दिनमा आफूले समाजसेवामा समय बिताउने बताएका छन् ।युवाहरुको निम्ति काम गर्ने उनको धोको छ । आगामी दिनमा घिमिरेको यात्रा निकै नै सफलतापूर्वक सम्पन्न हुन सक्ने अवस्था पनि आउन सक्छ । आगामी दिनमा नेपालमा आफूले जुन अवस्थाको कारण कष्ट व्यहोर्नुपर्यो, त्यो कष्ट अरुले व्यहोर्न नपरोस् भन्ने मान्यताको साथ उनको आगामी यात्रा अघी बढ्नेछ ।

घिमिरेको निकै लामो सङ्घर्ष पश्चात् मात्र विजय उत्सव सफल भएका हो । यस भन्दा पहिले भूकम्पको समयमा पनि सगरमाथा आरोहणको ठूलो अभिलाषा लिएर सगरमाथा क्षेत्रमा लम्किनुभएका घिमिरे भूकम्पको कारण यात्रालाई बीचैमा रोक्नुप¥यो ।पछिल्लो समय सगरमाथा आरोहणको क्रममा सहयोग गर्ने ट्रयाक नेपाल एक्सपिडिसन ट्रेक्स नामक संस्थाले घिमिरेलाई निकै ठूलो सहयोग गर्यो । घिमिरेलाई सगरमाथा आरोहणको निम्ति झण्डै १५ लाख रकम यस संस्थाले सहयोग गरेको कारण आफूलाई विजय उत्सव मनाउन सम्भव भएको सगरमाथा विजयी घिमिरेको अनुभव छ ।

सगरमाथा आरोहणको निम्ति अघिल्लो पटक प्रयाश गर्दा र यसपटक गरी घिमिरेको करिब नेपालमा विभिन्न क्षेत्रमा रहेर काम गरिरहेका र स्वदेशमा नै अवसरको खोजी गरिरहेका नेपालीहरुलाई घिमिरेको एउटै आग्रह छ, ‘मैले सगरमाथा आरोहणको निम्ति निरन्तर १० बर्ष प्रयाश गर्दा आफ्नो सपना साकार भएको छ, तपाईंहरु पनि सबैभन्दा पहिले आफूले कुनै शुभकार्यको निम्ति भित्रै देखि लागेको काममा जुनसुकै हालतमा पनि सफल हुनैपर्छ भन्ने प्रण गर्नुस् ।’

काम गर्ने क्रममा अथक साधना र आत्मविश्वासले महत्वपूर्ण भूमीका निर्वाह गर्दछ । सबैभन्दा पहिले आफूलाई चिन्ने हो भने मात्र सफल हुन सकिन्छ । त्यसैकारण आफूले लिएको बाटो जति कठिन भएपनि त्यो बाटोबाट नडगमगाउनुस् । ढिलोछिटो विभिन्न आरोहअवरोह पार गर्दै तपाईंको यात्रा अवश्य पनि सफल हुनेछ ।हामी देशको माया भएका मान्छेहरु जति दुःख भएपनि आफ्नो देशको अवस्था माथि उठाउनको निम्ति नेपालमा नै रहेर काम गर्नुपर्छ । हाम्रो देश बनाउने भनेको हामी आफैंले नै हो । दलित समुदायका प्रथम सगरमाथा आरोही घिमिरे आगामी दिनमा नेपालमा रहेका विभिन्न क्षेत्रका दलितहरुको उद्धारको निम्ति आफूलाई अग्रसर बनाउने प्रण गरेका छन् । अब समय र परिस्थितिले साथ दिएसम्म सक्दो छिटो ‘प्रथम दलित सगरमाथा आरोही विजय घिमिरे विश्वकर्मा प्रतिष्ठान’ नामक संस्था स्थापना गर्ने योजनामा छन् घिमिरे । नेपालमा रहेर पर्यटनको क्षेत्रमा लाग्न चाहने युवाहरुलाई घिमिरेको यस संस्थाले विशेष सहयोग गर्नेछ ।

पछिल्लो हप्ता घिमिरे जागरुक युवाहरुबाट युवाहरुको हकहितको निम्ति स्थापित युवा शशक्तिकरण राष्ट्रिय अभियान’ नामक संस्थामा समेत जोडिएका छन् । हाल घिमिरे यस संस्थामा सल्लाहकारको भूमीकामा छन् । आफ्नो तर्फबाट युवाहरुलाई स्वदेशमा नै श्रम गर्नको निम्ति गर्न सकिने विभिन्न गतिविधिहरुमा आफू सक्रिय तवरले लाग्ने उनी बताउँछन् । विभिन्न क्षेत्रमा असफल तथा वेरोजगार युवाहरुको निम्ति घिमिरेको प्रयाश र सफलता निकै उपयोगि हुने अभियानको विश्वास छ । अभियानमा जोडिएसँगै सेतोघरले घिमिरेसँग गरेको कुराकानीको क्रममा घिमिरेले ग्रामीण क्षेत्रमा भएका युवाहरुलाई पर्यटनको क्षेत्रमा आउने क्रममा आधारभूत तालिम दिएर पर्यटनको क्षेत्रमा ल्याउन पहल गर्नुपर्ने बताएका छन् ।

राज्य प्रति कटाक्ष :

करिब १० बर्ष लामो समय लगाएर सगरमाथा आरोहण गरेका घिमिरे यस भन्दा पहिले भारी बोकेरै ४ नम्बर क्याम्प सम्म पुग्न सफल भएका थिए । जुन ८ हजार मिटर उचाईमा पर्छ । यसपटक भने सगरमाथाको चुचुरोमा नै पुुगेका घिमिरे आफूलाई राज्य पक्षबाट गरिएको वेवास्ता प्रति निकै चिन्तित छन् । भन्छन्, ‘प्रचण्डको छोरा सगरमाथा आरोहण गर्ने क्रममा ३ करोड रकम राज्यकोषबाट निकास गर्ने राज्यपक्ष गरीबको छोरालाई भने त्यही सगरमाथा आरोहण गर्ने क्रममा भने किन कुकुर विरालो जसरी वेवास्त गरिन्छ ?’ घिमिरेको यस प्रश्नमा जनताका सामान्य नागरिक प्रति राज्यपक्षको पूर्णत वेवास्ता रहेको कुरा झल्कन्छ । नेपाली जनताहरु प्रति राज्यको कुनै चासो नै नहुनु दुखद कुरा हो ।

घिमिरेको सगरमाथा आरोहण कसरी सफल भयो ?

विगत १० बर्ष देखि सगरमाथा आरोहणको अभियान शुरु गरेका घिमिरे वि.सं २०७१ देखि भने सगरमाथा आरोहणको निम्ति पूर्णतः समर्पित रहे । सगरमाथा आरोहणको निम्ति उनले ‘देशको गौरव मुलुकको सान, दलितहरुको सगरमाथा आरोहणको महान् अभियान’ भन्ने नारा तय गरे । विभिन्न संस्थाहरुलाई सहयोगको निम्ति आग्रह गरे । नेपाल पर्यटन वोर्ड, राष्ट्रिय दलित आयोग लगायतका सम्बन्धित क्षेत्रको निम्ति नै भनेर यथेष्ट बजेट छुट्याइएका नेपाल सरकार मातहतका कार्यालयलाई आग्रह गर्दा पनि कहीँकतैबाट साथ पाउन सकेनन् ।

राज्यले न त सगरमाथा आरोहण पहिले सम्मान गर्न सक्यो, न त फर्के पश्चात् नै सम्मान समेत गर्न भ्याएको छ । यद्यपि राम्रो उद्धेश्यले शुरु गर्न लागेको कार्य जसरी पनि सफल भने हुँदो रहेछ । घिमिरेको सगरमाथा आरोहणले यही सिकाउँछ । घिमिरेलाई सगरमाथा आरोहणको क्रममा धरान, इटहरी, काकडभिट्टा लगायतका केही कार्यालयबाट थोरै–थोरै रकम प्राप्त त भयो, जुन निकै न्यून थियो ।

यी कार्यालयहरुबाट प्राप्त अधिकतम रकम १५ हजार थियो । व्यक्तिगत पहलमा पनि केही रकम सङ्कलन भयो । अन्य व्यक्ति वा समूहलाई जस्तो क्याम्पियन नै गरेर रकम सङ्कलन गर्नको निम्ति घिमिरेलाई अनुकुलता मिल्न सकेन । उनलाई साथ दिने व्यक्तिहरु पनि निकै कम रहे । सगरमाथा आरोहणको क्रममा घिमिरे सहित ६ जना व्यक्तिहरुको समूह थियो ।

बेलुका ७ बजे क्याम्पबाट निस्केका घिमिरे सहितको समूह भोलि पल्ट विहान ५ बजेर ५ मिनेट जाँदा सगरमाथा चुचुरोमा पुग्न सफल भएको थियो । उनको समूहमा टेण्डी शेर्पा, पासाङ शेर्पा, सुमन गुरुङ, ग्याल्जे शेर्पा र एकजना उदा नामकी विदेशी महिला थिए । सगरमाथाको चुचुरोमा घिमिरेले नेपालको झण्डाको अलावा दलित समुदायबाट निर्माण गरिएको खुकुरी पनि सँगै लगेका थिए । सगरमाथाको चुचुरोमा १ घण्टा बिताएको यो समूह सोही दिन नै २ नम्बर बेस क्याम्पमा फर्कन सफल रह्यो ।

सगरमाथाको चुचुरोमा पुगेको बखत आफूलाई निकै खुसी लागेपनि पुःन सुरक्षित अवतरण गर्नु अर्को चुनौती रहेको कारण निकै जोखिम समेत रहेको तैपनि सुरक्षितपुर्वक फर्कन सक्नुमा भाग्यले समेत साथ दिएको घिमिरेको विश्वास छ ।

सगरमाथा आरोहणको क्रममा शरीरको तौल :

अक्सिजन : ३ सिलिण्डर–              १२ किलो

पानी : १ लिटर                                   १ किलो

केही चक्लेटहरु

नेपालको झण्डा र खुकुरी

जुत्ता (१ जोर)                                 ५ किलो

ज्याकेट (एउटा)                               ८ किलो

हेल्मेट, चुम्बर लगायत अन्य          १० किलो 

सेतोघर बाट