सधै घृणित व्यावहार भोग्न बाध्य छन् रंगेलीका ‘डुम समुदाय’
Thursday, June 4, 2015
विराटनगर, २१ जेठ -विभेद बिरुद्ध अभियान : बजारका होटलमा केही खानु पर्यो भने साथमा पैसा बोकेर गए हुन्छ । पैसा भए बजार आवश्यक सामाग्री किनेर खाने पाइन्छ । तर, विराटनगरदेखी २२ किलोमिटर पूर्व रंगेलीमा एउटा समुदाय छ । जुन समुदायले पैसा तिरेर पनि होटलमा केही खाना पाउदैनन् । होटेलमा खाना खानका लागि आफैले भाडाकुडा लिएर जानुपर्छ र छुट्टै बसेर खानुपर्छ ।
मोरङको पुरानो सदरमुकाम रंगेली नगरपालिका–५ स्कुल टोलमा रहेको डोम समुदायलाई त्यहाँका होटलहरुले पैसा तिर्दा समेत खान दिदैनन् । स्कूल टोल सुरेश मल्लिक दूर सञ्चार कार्यालयका मजदुर हुन् । जागिरे उनले न अफिसमा मानवीय व्यवहार पाएका छन् न त समाजमा नै । मानिस भएरपनि उनले समाजमा कहिलै मान्छेको व्यवाहार पाएका छैनन् । सधै घृणित व्यावहार भोग्न बाध्य छन् ।
सरसफाई मजदुर उनलाई समाजले सधै तल्लो जातको भनेर घृणा गर्छ । ‘हामी मान्छे नै हौ तर पनि हामीलाई मानवीय व्यवहार छैन्, भावुक हुदै उनले भने ‘हामी जनावार त होइनौ, किन यस्तो व्यवहार गर्छन् ।’
‘डुम समुदाय’ भन्दै समाजले उनलाई मात्र होइन् स्कुल टोलमा बस्ने १० घरपरिवारलाई नकारात्मक व्यवहार गर्दै आएको छ । रंगेलीमा सञ्चालित होटलहरुले उनीहरुलाई पैसा तिर्दा समेत खान दिदैनन् । उनले भने, ‘अफिसमा हाकिम देखी होटल सञ्चालक सम्मले परै बस भन्छन् ।’
समाजमा बसेर मानवीय व्यवहार नपाएको स्थानीय बिलरुवा मल्लिकले गुनासो गरे । उनले भने ‘ होटलमा चिया समेत खान दिदैनन् । खानु पर्यो भने आफ्नै घरबाट गिलास लिएर जानु पर्छ ।’रंगेलीका होटलहरुले ग्राहक भड्किन्छ भन्दै चिया समेत खान नदिने उनीहरुले गुनासो गरेका छन् । ‘देश छुवाछुत मुक्त भयो अरे ।’, रंगेली अस्पतालबाट अवकास पाएका मल्लिकले भने, ‘ खै हामी अझै हेपिई नै रहेका छौ ।’ बर्षौ देखी आफूहरुले समाजको नकारात्मक व्यवहार झेल्दै आएको उनले गुनासो गरे । उनले थपे ‘ विराटनगर जाँदा भेदभाव हुदैन् । तर, रंगेलीमा भने चिया खानपनि आफ्नै गिलास लिएर जानु पर्छ ।’
आफूहरुले भोग्दै आएको समस्याप्रति प्रहरी मौन रहेको उनले गुनासो गरे । केही समयअघि छुवाछुत हटाउन प्रहरीलाई उजुर गरेपनि कुनै पहल नभएको उनले बताए । ‘होटलमा चिया माग्यो भने खै गिलास भन्छन्’, उनले भने, ‘ तपाइकै गिलासमा दिनु न भन्दा चिनी छैन् भन्दै फर्काउछन् ।’बाहिरबाट पाहुना आए बजार लैजान गाह्रो हुने स्थानीय जीवन मरिक बताउँछिन् । उनी भन्छिन्, ‘हामी त जसो तसो सहेर बसेका छौ तर, पाउना आए । चिया खुवाउनका लागि बाहिर लैजानपनि लाज लाग्छ ।’सरकारले ९ वर्ष अघि २०६३ साल जेठ २१ गते नेपाललाई छुवाछुत मुक्त राष्ट्र घोषणा गरेको थियो । मुलक छुवाछुत मुक्त राष्ट्र भएपनि रंगेलीका डोम समुदायले कहिलै सुखको सास फेर्न पाएका छैनन् ।
नेपालको अन्तरिम संविधान २०६३ ले छुवाछुत तथा जातीय भेदभाव विरुद्धको हकलाई मौलिक हकको रुपमा गरेको ब्यावस्था गरेको छ । २०६८ जेठ १० गते ब्यवस्थापिका संसदबाट पारित ऐनमा छुवाछुत गर्नेलाई एक महिना देखी तिन वर्षसम्म कैद र २५ हजार रूपैयासम्म जरिवाना गराउने उल्लेख छ ।जातीय भेदभाव तथा छुवाछुत (कसुर र सजाय) ऐन बनेपनि रंगेलीका डोम समुदायले भने अझै मानवीय व्यवहार पाउन सकेका छैनन् । जातीय भेदवाभ र छुवाछुतले जरो गाडेको समाजमा उनीहरू सधै हेपिन बाध्य छन् । स्रोत:- ओएनएस
एक दशक अघि सिक्ने क्रममा सुरु भएको थियो मेरो ब्लग यात्रा ।एकोहोरो शैलीमा देश, समाज र व्यक्तिहरूबारे मन लाग्दो लेख्दै टास्दै आए ।सुरुवाती दिनमा त्यति साह्रो गम्भीरता र जिम्मेवारी बोध गरेर लेखिएन फेरी पनि बुद्धिले जति भ्यायो, जे मन लाग्यो उही लेख्दै आइयो । लेखाइमा उन्मुक्त र निर्धक्क उडियो । तर जब आफ्नै दाजुभाई दिदीबहिनी जातका कारण यत्रतत्र पिडित भएको देखे सुने पढे अनि त्यहि पीडाको, पिडितको लहरमा एकाकार भएर जाने बुझेको लेख्न थाले।
दलित समुदायको पिडा ,खुसि देखि आन्दोलन सँग मेरो अनौठो साइनो गाँसिएको छ, यो साइनोलाई म जिन्दगीभर बचाएर राख्न चाहन्छु। एक प्रकारले यो ब्लग मेरो र नेपाली दलित समुदायको साइनो नटुटोस भनेर मैले गरेको बिमा हो। दलित समुदायले भोग्नु परेका सामाजिक समस्या, उत्पीडन , ज्यादतीको बिरुद्दमा , विभेदको बिरुद्दमा आफुलाई मिसाउने सानो प्रयास हो ।दशक देखि मेरो ब्लगिङमा प्रत्यक्ष-परोक्ष साथ दिने अनि आलोचना र विरोधको स्वर उरालेर कुतकुत्याउने सबैलाई आभार !
गोपाल परियार शिवा
RECENTS-POSTS
1/random/post-list
NEWSLETTER
Get All The Latest Updates Delivered Straight Into Your Inbox For Free!
No comments:
Post a Comment